7 maja, 2025
Kącik porad dla rodziców

Motoryka duża – czym jest i jak różni się od motoryki małej?

Rozwój motoryczny dziecka to jeden z kluczowych aspektów jego ogólnego rozwoju. Wyróżniamy dwa główne obszary motoryki – motorykę dużą i motorykę małą, które ściśle się ze sobą łączą, ale pełnią różne funkcje. Motoryka duża obejmuje ruchy całego ciała i angażuje duże grupy mięśniowe, wpływając na sprawność fizyczną, koordynację oraz ogólną samodzielność dziecka. Podejście Montessori kładzie duży nacisk na naturalny ruch, swobodną eksplorację przestrzeni oraz rozwój motoryki przez codzienne czynności. Maria Montessori podkreślała, że ruch i nauka są ze sobą ściśle powiązane, a dziecko najlepiej rozwija się, gdy ma możliwość aktywnego doświadczania świata. Przyjrzyjmy się, czym jest motoryka duża, jakie ma znaczenie dla rozwoju dziecka oraz jak wspierać jej rozwój zgodnie z filozofią Montessori.

Spis treści

Czym jest motoryka duża?

Motoryka duża odnosi się do umiejętności kontrolowania ruchów całego ciała i angażuje duże grupy mięśniowe, takie jak mięśnie nóg, ramion, tułowia i pleców. Jest to fundamentalna zdolność, która rozwija się już od narodzin i wpływa na wszystkie codzienne aktywności dziecka.

Przykłady umiejętności związanych z motoryką dużą:

chodzenie, bieganie, skakanie,
wspinanie się, balansowanie,
rzucanie i łapanie piłki,
jazda na rowerze, hulajnodze czy rolkach,
pokonywanie przeszkód i utrzymywanie równowagi.

Dobrze rozwinięta motoryka duża umożliwia dziecku swobodną eksplorację otoczenia, zwiększa jego niezależność i wpływa na rozwój innych umiejętności, w tym motoryki małej. Rozwój motoryczny jest ściśle związany z rozwojem intelektualnym, to dwie strony tego samego medalu.

Rola motoryki dużej w rozwoju dziecka

Motoryka duża ma ogromny wpływ na rozwój fizyczny, poznawczy, społeczny i emocjonalny. Korzyści wynikające z dobrze rozwiniętej motoryki dużej:

Koordynacja i równowaga – dziecko lepiej kontroluje swoje ciało, co ułatwia mu samodzielne wykonywanie różnych czynności.
Eksploracja świata – swobodny ruch pozwala dziecku poznawać otoczenie, zdobywać nowe doświadczenia i rozwijać ciekawość świata.
Rozwój społeczny – aktywności ruchowe, takie jak zabawy na placu zabaw, sporty zespołowe czy taniec, sprzyjają nawiązywaniu relacji z rówieśnikami.
Regulacja emocji – ruch wpływa na poziom stresu i napięcia. Aktywność fizyczna poprawia samopoczucie dziecka i pomaga mu radzić sobie z emocjami. Domknięcie reakcji stresowej przez ruch (otrząsanie się, drżenie, strzepywanie stresu, kołysanie się itp.) jest bardzo korzystne i warto je wspierać u dziecka.
Podstawa do nauki motoryki małej – dzieci, które mają dobrze rozwiniętą motorykę dużą, łatwiej uczą się precyzyjnych ruchów ręką, takich jak rysowanie, pisanie czy wycinanie.

Motoryka duża w duchu Montessori

Maria Montessori zwracała szczególną uwagę na swobodny ruch i naturalne środowisko jako kluczowe elementy edukacji. W metodzie Montessori rozwój motoryki dużej odbywa się w sposób naturalny, bez nadmiernych ograniczeń, poprzez codzienne aktywności i kontakt z otoczeniem.

Elementy wspierające motorykę dużą w metodzie Montessori:

Swobodny ruch w przestrzeni – w salach Montessori dzieci mogą swobodnie się poruszać, przenosić przedmioty, eksplorować przestrzeń i angażować się w ruchowe aktywności. Każda praca intelektualna powiązana jest z ruchem i zmianą pozycji ciała.
Zabawy na świeżym powietrzu – Montessori podkreślała, jak ważny jest kontakt z naturą. Aktywności na dworze, takie jak wspinanie się po drzewach, chodzenie po nierównym terenie czy bieganie, wspierają rozwój motoryki dużej.
Naturalne przeszkody – zamiast sztucznych placów zabaw Montessori promuje eksplorację naturalnego środowiska, gdzie dzieci pokonują kamienie, pnie drzew czy zbocza, ucząc się kontrolować swoje ciało.
Praca w ruchu – w metodzie Montessori ruch jest częścią codziennych aktywności, np. dziecko może zamiatać podłogę, nosić miski, wieszać pranie czy nakrywać do stołu.

Jak wspierać rozwój motoryki dużej zgodnie z Montessori?

Ruch jako podstawa nauki

Dzieci uczą się najlepiej, gdy mogą działać. Warto angażować je w aktywności, które rozwijają zarówno ciało, jak i umysł, np.:

noszenie przedmiotów różnej wielkości,
układanie rzeczy w różnych miejscach,
przeciąganie liny, turlanie piłki, budowanie torów przeszkód.

Aktywność na świeżym powietrzu

Codzienna aktywność na dworze wspiera naturalny rozwój motoryki dużej. Warto zachęcać dziecko do:

biegania po trawie i kałużach,
wspinania się na drzewa,
chodzenia po kamieniach i balansowania na pniach drzew.

Samodzielność w ruchu

Dziecko najlepiej rozwija motorykę dużą, gdy ma okazję do samodzielnej eksploracji świata. Warto mu na to pozwolić, np.:

zachęcać do samodzielnego ubierania się (zakładanie butów, zapinanie kurtek),
angażować w obowiązki domowe – noszenie koszyka, zamiatanie, podlewanie kwiatów,
dawać przestrzeń do samodzielnej zabawy i eksperymentowania.

Jak motoryka duża różni się od motoryki małej?

Motoryka duża i motoryka mała to dwa różne, ale wzajemnie powiązane obszary rozwoju. Duża – dotyczy ruchów całego ciała i dużych grup mięśniowych (np. bieganie, skakanie, jazda na rowerze). Motoryka mała – obejmuje precyzyjne ruchy dłoni i palców, niezbędne do pisania, rysowania, wycinania czy zapinania guzików.

Dziecko najpierw rozwija motorykę dużą, a dopiero później motorykę małą. Jeśli ma problemy z kontrolą ciała czy siłą i napięciem mięśni, może mieć trudności z precyzyjnymi czynnościami manualnymi.

Podsumowanie

Motoryka duża to fundament zdrowego rozwoju dziecka. Poprawia jego sprawność fizyczną, wpływa na rozwój emocjonalny, społeczny i intelektualny. W podejściu Montessori duży nacisk kładzie się na swobodny ruch, eksplorację otoczenia i naukę poprzez działanie. Warto wspierać rozwój motoryki dużej, dając dziecku przestrzeń do ruchu, zabawy na świeżym powietrzu i samodzielnych doświadczeń.

Zapewnienie dziecku naturalnej aktywności ruchowej to najlepszy prezent, jaki możemy mu dać – rozwój pełen radości i swobody. Wybierając placówke edukacyjną, zwróć uwagę, czy jej kadra pilnuje codziennej porcji ruchu i zabawt na świeżym powietrzu oraz czy dzieci w sali mają możliowść swobodnego poruszania się (nie biegania – biegamy na dworze, nie w sali ze względów bezpieczeństwa!). Zapraszamy do kontaktu z nami – rekrutacja jest otwarta!