Nauczyciel Montessori jako obserwator i przewodnik
W podejściu Montessori nauczyciel pełni wyjątkową rolę, która dość znacząco różni się od tej, jaką znamy z konwencjonalnych systemów edukacyjnych. Zamiast być jedynie źródłem wiedzy czy autorytarnym przewodnikiem, nauczyciel Montessori to subtelny obserwator i łagodny przewodnik, który wspiera indywidualny rozwój dziecka, dając mu przestrzeń do samodzielnego odkrywania świata, rozwoju i nauki. To rozważny, bardziej doświadczony partner, który chętnie służy swą wiedzą i umiejętnościami Jednocześnie jest gotowy wciąż uczyć się od dziecka.
Nauczyciel jako obserwator – kluczowa rola w Montessori
W metodzie Montessori obserwacja ma fundamentalne znaczenie. W przedszkolu Montessori ItsyBitsy nauczyciel nie narzuca swojej obecności. Zamiast tego przygląda się dzieciom, aby zrozumieć ich potrzeby, zainteresowania, okres wrażliwy czy gotowość do zdobywania kompetencji w określonych obszarach. Taka uważna obserwacja pozwala na odpowiednie dostosowanie otoczenia i działań rozwojowych. Nauczyciel Montessori uczy się rozpoznawać subtelne sygnały wysyłane przez dzieci, co umożliwia wspieranie ich rozwoju w naturalny i nieinwazyjny sposób.
Dzięki obserwacji nauczyciel może zobaczyć, jakie materiały i aktywności najlepiej wspierają dane dziecko na aktualnym etapie jego rozwoju oraz kiedy jest ono gotowe na nowe wyzwania. Kluczowe jest, aby nauczyciel był świadomy wpływu swojego zachowania na dzieci i analizował na bieżąco swoją pracę. Jak zauważa Maria Montessori: „Nauczyciel porusza się powoli i cicho, tak aby nikt, kto nie potrzebuje jego pomocy, nie był świadomy jego obecności” (Montessori, 1968).
Obserwacja jako narzędzie wspierania samodzielności dziecka
W naszym przedszkolu nauczyciele wykorzystują obserwację, aby wspierać samodzielność dzieci. Kiedy dzieci mają możliwość podejmowania własnych decyzji, stają się w zdrowy sposób pewne siebie i niezależne. Rolą nauczyciela jest dostrzeżenie momentów, w których dziecko potrzebuje wsparcia oraz takich, kiedy lepiej zostawić je w spokoju, aby mogło samodzielnie rozwiązać problem. Nauczyciel nigdy nie ocenia pochopnie. Zamiast tego obserwuje i rozważnie wyciąga wnioski. Na ich podstawie modyfikuje otoczenie oraz dostosowuje swoje postępowanie.
Dobry nauczyciel wie, że jego rolą nie jest wcale dokonywanie zmian w dziecku czy jego „naprawianie”. Jeśli coś szwankuje w funkcjonowaniu jednostek lub grupy, w pierwszej kolejności nuaczyciel Montessori zaingeruje w otoczenie, postara się je lepiej do potrzeb dzieci dostosować. Jedmocześnie przemyśli i być może skoryguje swoje postępowanie. Może w sali jest za głośno, bo ja sam / sama za głośno do dzieci mówię? Może jest chaos, bo za szybko i zbyt nerwowo przemieszczam się po sali? Być może należy ograniczyć liczbę pomocy z jakiegoś działu, bo dzieci zdają się być zagubione i rozproszone? Dopiero zmiany w tych obszarach mogą przynieść korzystne zmiany w samopoczuciu, a co za tym idzie w zachowaniu dzieci.
Nauczyciel jako przewodnik – subtelna pomoc w nauce i rozwoju
Nauczyciel montessoriański pełni również rolę przewodnika. Łagodnie i z wyczuciem wprowadza dziecko w świat wiedzy o świecie, liczbach czy języku. Dobry nauczyciel niczego nie narzuca, lecz stwarza dziecku możliwość samodzielnego odkrywania świata.
Stawanie się nauczycielem lub nauczycielką Montessori to złożony i trudny proces, który wymaga swoistej przemiany duchowej. Umiejętność powściagania swojego ego, powstzymywanie się od narzucania swojej woli i wizji dzieciom czy rozbudzenie w sobie miłości do ciągłego poszerzania wiedzy przyrodniczej i humanistycznej są z pewnością większymi wyzwaniami niż samo – także niełatwe – opanowanie metod pracy z dziesiątkami pomocy rozwojowych Montessori. Najważniejszą jednak cechą nauczyciela Montessori jest miłość i szacunek wobec każdego dziecka. To dzięki nim nauczyciel jest w stanie dostrzec unikalność każdego małego człowieka i wspierać jego rozwój zgodnie z indywidualnymi potrzebami i jego planem rozwojowym.
Przewodnik, nie instruktor – podejście Montessori w praktyce przedszkola Montessori ItsyBitsy
W przedszkolu Montessori ItsyBitsy nauczyciele starają się inspirować dzieci, a nie kierować nimi w sposób autorytarny. W odróżnieniu od nauczycieli z systemu konwencjonalnego, nauczyciel Montessori nie stawia się na piedestale, nie chowa za biurkiem i własnym autorytetem, ale współpracuje z dzieckiem na partnerskich zasadach, tworząc atmosferę pełną zaufania i troski. Dzieci uczą się przez pracę i doświadczanie. Nauczyciel jedynie wspiera je w ich podróży. Wskazuje możliwe ścieżki, ale pozostawia dzieciom swobodę wyboru. Jeden z najcięściej przytaczanych cytatów z Marii Montessori odwołujących się do rozumienia roli nauczyciela brzmi: „Największą oznaką sukcesu dla nauczyciela… jest bycie zdolnym, by powiedzieć: Te dzieci pracują tak, jak gdybym nie istniała.” Rola nauczyciela Montessori jest równocześnie doniosła, kluczowa i niezwykle skromna.
Obserwacja jako podstawa dostosowania otoczenia do dziecka
Jednym z najważniejszych zadań nauczyciela w przedszkolu Montessori ItsyBitsy jest przygotowanie środowiska odpowiadającego potrzebom dzieci. Każde dziecko jest nieco inne. Jego rozwój przebiega w unikalnym tempie. Dzięki systematycznej obserwacji nauczyciel jest w stanie dostosować przestrzeń i materiały edukacyjne tak, aby każde dziecko jak najlepiej wspierać i wzmacniać. Środowisko Montessori jest dynamiczne. Zmienia się w zależności od tego, co w danym momencie jest dla dzieci atrakcyjne i wciągające.
Korzyści z roli nauczyciela jako obserwatora i przewodnika dla rozwoju dziecka
Rola nauczyciela Montessori jako obserwatora i przewodnika ma ogromny wpływ na rozwój kompetencji społecznych, poznawczych i emocjonalnych dzieci. Dzięki takiemu pełnemu szacunku i swobody podejściu dzieci uczą się samodzielności, budują zdrowe poczucie własnej wartości i rozwijają swą wrodzoną wewnętrzną motywację do nauki i rozwoju. Obserwacja i przewodnictwo nauczyciela pomagają dzieciom w kształtowaniu harmonijnej osobowości i uczą je, jak radzić sobie w różnych sytuacjach. Edukacja przedszkolna Montessori to edukacja dla życia, nie po prostu przygotowanie do szkoły.
Podsumowanie
Rola nauczyciela Montessori jako obserwatora i przewodnika jest kluczowa dla wspierania indywidualnego rozwoju dziecka. Dzięki umiejętnościom obserwacji i subtelnemu przewodnictwu dzieci uczą się w swoim tempie, odkrywając świat w atmosferze szacunku, zaufania i z nienaruszoną ciekawością poznawczą. Taki model nauki nie tylko rozwija ich umiejętności. Buduje również fundamenty do samodzielnego i świadomego życia, kładzie podwalny pod harmonijny rozwój osobowości i zdrowie psychiczne. Umów się na spotkanie z nami. Sprawdź, czy to u nas Twoje dziecko spotka bardzo ważnych dla siebie przewodników i partnerów w odkrywaniu świata.
