Przygotowanie dziecka do szkoły podstawowej po edukacji w przedszkolu Montessori
Metoda Montessori, stworzona przez dr Marię Montessori i rozwijana przez nią oraz jej współpracowników i następców przez ponad 100 ostatnich lat, jest znana na całym świecie jako jeden z najbardziej efektywnych i wspierających sposobów edukacji dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym. Jej popularność wynika z holistycznego podejścia do rozwoju dziecka, które obejmuje nie tylko umiejętności akademickie, ale również kompetencje społeczne, emocjonalne i rozwój fizyczny. Sednem filozofii Montessori jest wspieranie dziecka w rozwijaniu samodzielności, odpowiedzialności oraz zdolności do współpracy z innymi.
Rozpoczęcie edukacji w systemie Montessori jest oczywiście wskazane, jeśli nie niezbędne, jeśli chcemy posłać dziecko do szkoły Montessori. W takim przypadku dobre nawyki i pasja do nauki, wyrobione w przedszkolu, będą procentować w szkole. Dziecko wykorzsta w pełni zdobytą już wiedzę i umiejętności, bez konieczności rozpoczynania choćby nauki pisania od początku. Jednak dobry start edukacyjny w przedszkolu Montessori to również doskonały fundament do rozpoczęcia nauki w szkole konwencjonalnej, jeśli w pobliżu nie uda się Wam znaleźć placówki montessoriańskiej. W poniższym tekście przyjrzymy się, jak kompetencje rozwijane w przedszkolu Montessori przekładają się na sukces dziecka w szkole podstawoweji jak w ogóle wygląda przygotowanie dziecka do szkoły podstawowej po edukacji w przedszkolu Montessori.
Indywidualne podejście do nauki
Jednym z kluczowych elementów metody Montessori jest dostosowanie nauki do indywidualnych potrzeb, aktualnej fazy rozwoju i możliwości dziecka. Każde dziecko ma możliwość pracy w swoim własnym tempie oraz ma swobodę wyboru typu pracy, miejsca i pozycji, w jakiej chce pracować. Nie ma „ustolikowienia” dzieci, zakazu ruchu czy kontaktowania się ze sobą. Pracujemy na podłodze, na stoliku, na macie, siedząc lub leżąc na brzuchu oraz – przede wszystkim – zmieniając pozycje. Taka organizacja nauki sprzyja rozwojowi samodzielności oraz wspiera zdrowe poczucie własnej wartości. Dzieci uczą się samodzielnego planowania swojego czasu, organizacji pracy oraz podejmowania decyzji, co stanowi solidną bazę do efektywnego funkcjonowania także później, w systemie szkolnym, gdzie wymaga się od uczniów coraz większej autonomii.
Rozwój samodzielności i odpowiedzialności
W przedszkolu Montessori dzieci od najmłodszych lat uczą się podejmować decyzje i ponosić odpowiedzialność za swoje działania. Przykładowo, dzieci same wybierają materiały rozwojowe, z którymi chcą pracować, co buduje ich umiejętność planowania oraz wytrwałość w realizacji zadań. W naszym przedszkolu starsze dzieci w zorganizowny sposób, na cotygodniowych spotkaniach przy herbacie, podsumowują swój tydzień pracy, sprawdzają, czy osiągnęły zamierzone cele oraz planują pracę na kolejny tydzień. Taka samodzielność i zafuanie do dzieci na najwcześniejszym etapie edukacji, pomaga im potem odnaleźć się w wymaganiach szkolnych, gdzie odpowiedzialność za naukę stopniowo przechodzi na ucznia.
Dzieci z przedszkoli Montessori często wyróżniają się zdolnością koncentracji, samodyscypliną i wytrwałością w rozwiązywaniu problemów. Dostajemy mnóstwo informacji od rodziców naszych absolwentów, że początek podstawówki był dla ich dzieci bardzo przyjemny, pozbawiony stresu, a przejście do edukacji szkolnej przeszło gładko i satysfakcjonująco. Dobra wczesna edukacji potrafi zadziałać jak szczepionka, nawet jeśli dziecko trafi do mniej wspierającego i trudniejszego środowiska w wieku szkolnym. Montessoriańskie dzieci bywają wyzwaniem dla nauczycieli wczesnoszkolnych, jako że materiał z klas 1-3 mają już w dużej częsci opanowany, a w wielu aspektach ich wiedza znacznie przekracza ramy podstawy programowej. Dla dobrego nauczyciela to oczywiście radosne wyzwanie, które pozwala mu rozwinąć skrzydła i zaplanować atrakcyjne, pozbawione nudy zajęcia dostosowane do poziomu dziecka.
Przygotowanie dziecka do szkoły a kompetencje społeczne i praca w grupie
Jednym z wyróżniających aspektów przedszkoli Montessori jest praca w grupach różnowiekowych. Starsze dzieci pomagają młodszym, co rozwija ich empatię, umiejętność współpracy oraz zdolności przywódcze i mentorskie. Z kolei młodsze dzieci uczą się od swoich starszych kolegów, co buduje atmosferę wzajemnego szacunku i zaufania. Takie doświadczenia są nieocenione w procesie adaptacji do nowego środowiska szkolnego, gdzie dzieci muszą funkcjonować w zróżnicowanym pod względem kompetencji i etapu rozwoju zespole klasowym.
Rozwój umiejętności poznawczych
Metoda Montessori kładzie duży nacisk na rozwój umiejętności takich jak koncentracja, logiczne myślenie, matematyka, kreatywność oraz rozwiązywanie problemów. Praca z materiałami, które są zaprojektowane w sposób zachęcający do eksploracji i odkrywania, rozwija u dzieci ciekawość świata i motywację do nauki. Dzieci Montessori często lepiej radzą sobie z wymaganiami szkolnymi, ponieważ potrafią samodzielnie poszukiwać rozwiązań i efektywnie przyswajać nową wiedzę. Mają też solidne fundamenty wiedzy matematycznej, zbudowane w zupełnie inny sposób niż w konwencjonalnych metodach nauczania. Matematykę rozumieją głębiej, pozmawały ją wielozmysłowo, nie abstrakcyjnie, i na tej bazie łatwiej im nadbudowywać kolejne umiejętności arytmetyczne czy algebraiczne. Co może jeszcze ważniejsze, nie boją się matematyki i nie są do niej zrażone, kojarzą ją z pasjonujacymi grami, pracą na wielkich liczbach, rozumieją związki między liczbami, wielkościami, proporcje i mają wprawę w działaniach arytmetycznych.
Podejście do nauki jako procesu odkrywania
W edukacji Montessori dzieci uczą się poprzez doświadczenie, co pozwala im głębiej zrozumieć otaczający je świat. Zamiast tradycyjnego podejścia polegającego na podawaniu, zapamiętywaniu oraz odtwarzaniu informacji, Montessori zachęca do eksperymentowania, sprawdzania, testowania i samodzielnego dochodzenia do wyników. Takie podejście rozwija u dzieci pasję do nauki, która jest kluczowa w szkole podstawowej, gdzie wymaga się aktywnego udziału w procesie nauczania, ale przede wszystkim – jest kluczowa w życiu!
Przygotowanie dziecka do szkoły – znaczenie przygotowanego otoczenia
Przygotowane otoczenie Montessori jest uporządkowane i dostosowane do potrzeb dziecka, co wspiera rozwój samodyscypliny oraz nawyków związanych z organizacją pracy. W takim środowisku dziecko uczy się, że każda czynność ma swoje miejsce i czas. Te umiejętności są nieocenione w bardziej zorganizowanym systemie szkolnym, gdzie wymagania dotyczące punktualności i porządku są znacznie większe.
Adaptacja do systemu oceniania
W przedszkolach Montessori dzieci nie są oceniane, a materiały Montessori zawierają tzw. kontrolę błędu, co pozwala dziecku sprawdzić samodzielnie, czy poradziło sobie z zadaniem i ewentualnie ponowić próbę. Rola nauczyciela Montessori nie polega na wytykaniu dziecku błędów, ocenianiu, poprawianiu. Nauczyciel to obserwator, przyjazny przewodnik, wsparcie, a nie surowy wszechwiedzący sędzia. Zamiast koncentrować się na ocenach i chęci zadowolenia nauczyciela, dzieci uczą się doceniać własne postępy i samodzielnie, wytrwale pracować nad obszarami wymagającymi poprawy. Czują prawdziwą satysfakcję z pracy i swojego rozwoju, ich motywacja wewnętrzna, ewolucyjnie cenne wyposażenie naszego gatunku, rozkwita. Nie ma lepszego fundamentu nie tylko tzw. sukcesu szkolnego, ale przede wszystkim czegoś o niebo cenniejszego: zdrowia psychicznego.
Zwrócmy uwagę, że przynajmniej w warstwie deklaratywnej, polski system edukacji próbuje czerpać z aktualnej wiedzy o ludzkim sposobie uczenia się czy motywacjach i nakazuje opisowy system oceniania w klasach 1-3. Rezygnacja z cyferkowych ocen cząstkowych jest prawnie możliwa przez cały okres kształcenia i właściwie trzyma się mocno tylko w najmniej progresywnych szkołach, częściowo niestety pod naciskiem środowiska rodziców. Posyłając swoje montessoriańskie, odporne na manipulacje, samodzielne i świadome swojej wartości dzieci do szkół, wpływamy na to, jak te szkoły działają, zmieniamy je na lepsze. I ta zmiana dzieje się na naszych oczach. Nawet jeśli dziecko montessoriańskie znajdzie się w szkole z tzw. tradycyjnym systemem oceniania, bez problemu zaadaptuje się do nowych warunków, nie wymaga to w żadnej mierze uprzednich ćwiczeń.
Przygotowanie dziecka do szkoły podstawowej po edukacji w przedszkolu Montessori – podsumowanie
Metoda Montessori to holistyczne, oparte na naukowej obserwacji podejście edukacyjne, które wspiera wszechstronny rozwój dziecka, przygotowując je do wyzwań życiowych i edukacyjnych. Poprzez indywidualne podejście do nauki, rozwój samodzielności i odpowiedzialności, kompetencje społeczne oraz duży nacisk na wszechstronny rozwój akademicki, dzieci Montessori są bardziej niż dobrze przygotowane do wejścia w świat szkolny.
